Η μαστογραφία και το υπερηχογράφημα του μαστού επιτρέπουν να διάγνωση κάποιας αλλοίωσης. Για να επιβεβαιωθεί όμως η διάγνωση, χρειάζονται άλλες εξετάσεις, όπως η παρακέντηση και η βιοψία.
Ποιες είναι οι άλλες εξετάσεις;
Η μαστογραφία προβάλλει ύποπτες αλλοιώσεις, δεν επιτρέπει όμως την επιβεβαίωση της διάγνωσης. Μπορεί να πρόκειται για κύστεις, για συμπαγείς καλοήθεις όγκους ή και για κακοήθεις όγκους. Σε συνάρτηση με το μέγεθος και τον εντοπισμό μιας ανωμαλίας, ο γιατρός έχει στη διάθεση του:
- Το υπερηχογράφημα: Η εξέταση αυτή θα έπρεπε να γίνεται μαζί με τη μαστογραφία, στην περίπτωση πυκνών μαστών. Το υπερηχογράφημα μας επιτρέπει να έχουμε μια πιο ειδική εικόνα της αλλοίωσης που δεν εφικτή με τη μαστογραφία. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εξίσου για την καθοδήγηση των παρακεντήσεων
- Την παρακέντηση: Με τη βοήθεια μιας βελόνας και μιας σύριγγας, ρουφάμε λίγο υγρό ή κύτταρα της αλλοίωσης, για να δούμε αν πρόκειται για κακοήθεια. Δεν χρειάζεται καμία νοσηλεία ούτε αναισθησία
- Τη βιοψία: Πρόκειται για δειγματοληψία από τον όγκο. Με την ιστολογική εξέταση, η διάγνωση επιβεβαιώνεται. Αν ανιχνευθεί κάποιος καρκίνος, επιλέγεται η καταλληλότερη θεραπεία.
Τρεις μέθοδοι δειγματοληψίας
Αντίθετα με τις παρακεντήσεις, η βιοψία έχει τη μεγαλύτερη ακρίβεια. Τρεις τεχνικές χρησιμοποιούνται επί του παρόντος:
- Οι μικροβιοψίες: Πραγματοποιούνται χάρη σε ένα αυτόματο ειδικό πιστολάκι με κόπτουσα βελόνη. Η τεχνική αυτή μπορει να πραγματοποιηθεί κάτω από μαστογραφικό έλεγχο (μικροβιοψία υπό στερεοταξία) ή με υπερηχογραφική καθοδήγηση. Η δειγματοληψία γίνεται με τοπική αναισθησία.
- Η ανοικτή βιοψία: Είναι το κλασσικό χειρουργείο αφαίρεσης ενός ογκιδίου ή μιας ομάδας αποτιτανώσεων.
- Οι μακροβιοψίες: Οι μακροβιοψίες επιτρέπουν σήμερα, δίχως την ανάγκη νοσηλείας, την αφαίρεση κάποιας μικρής ψηλαφητής ανωμαλίας στο στήθος χωρίς γενική αναισθησία. Κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις θα μπορούσαν να αποφευχθούν χάρη σε αυτήν την τεχνική. Η εξέταση κρατάει λιγότερο από μια ώρα και φέρεται στο εμπόριο με το όνομα Mammotome®.
Στην περίπτωση αποτιτανώσεων (πρόκειται για μικρές εναποθέσεις ασβεστίου εισβάλλουν στους πόρους του μαστού) και οι οποίες μπορεί να είναι καλοήθεις, η τεχνική αυτή επιτρέπει την αφαίρεση τους, αποφεύγοντας μια χειρουργική επέμβαση στο μαστό. Έτσι, αποφεύγονται οι περιττές χειρουργικές επεμβάσεις.
Πολυάριθμες άσκοπες παρακεντήσεις ή μικροβιοψίες;
Μόλις παρατηρηθεί μια αλλοίωση στο μαστό κατά τη διάρκεια της μαστογραφίας, ο γιατρός πρέπει να ξεχωρίσει τους καλοήθεις από τους ύποπτους όγκους. Επόμενο βήμα η παρακέντηση είτε η μικροβιοψία στην ύποπτη περιοχή. Παρόλη τη βελτίωση των τεχνικών βιοψίας, η εξέταση αυτή προκαλεί κάποιο φόβο στις γυναίκες. Ευτυχώς, το 60 % με 80 % των αποτελεσμάτων αυτών επιβεβαιώνουν την καλοήθη φύση του όγκου. Δεν υπάρχει περίπτωση να μιλήσουμε για άσκοπες μικροβιοψίες: Όλοι οι ιατροί προσπαθούν σήμερα να μη χαθεί ούτε ένας καρκίνος του μαστού. Επιπλέον, μια μικροβιοψία σε έναν όγκο που θα αποδειχθεί καλοήθης δεν είναι περιττή, γιατί χάρη σε αυτή θα αποφευχθεί μια χειρουργική επέμβαση.
Η ελαστογραφία
Μια μη επεμβατική τεχνική που βασίζεται στην αρχή ότι όλοι οι ιστοί δεν αντιδρούν κατά τον ίδιο τρόπο στους υπέρηχους σε σχέση με την ελαστικότητά τους.
Η αρχή που αναπτύχθηκε από την ομάδα της Κάθριν Νάιτγκεϊλ είναι απλή: Με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος στέλνεται ένα ακουστικό κύμα μέσω υψηλών συχνοτήτων και σε συνάρτηση με την ελαστικότητα του ογκιδίου, το ακουστικό κύμα επανέρχεται στο μηχάνημα υπερήχων. Οι σκληρές αλλοιώσεις που μπορεί να είναι ύποπτες για κακοήθεια δεν αλλάζουν σχήμα (ή αλλάζουν λιγάκι) και το ακουστικό κύμα επιστρέφει πιο γρήγορα. Αντίστροφα, οι μαλακές αλλοιώσεις παραμορφώνονται και το ακουστικό κύμα επανέρχεται πιο αργά. Έτσι, η ελαστικότητα του ιστού είναι αντιστρόφως ανάλογη με την πιθανότητα κακοήθειας, σύμφωνα με την εκτίμηση που βασίζεται στην τεχνολογία των υπέρηχων. Η ελαστογραφία δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κυτταρολογική εξέταση είτε τη βιοψία, αλλά μπορεί να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες από το απλό υπερηχογράφημα για την υφή ενός ογκιδίου.
Τι κάνουμε όταν η μαστογραφία έχει αμφίβολα αποτελέσματα;
Η μαστογραφία είναι το πρώτο στάδιο απεικονιστικού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Τα αποτελέσματα της εξέτασης αυτής είναι ταξινομημένα σε πέντε κατηγορίες κατά BIRADS ανάλογα με την πιθανότητα ύποπτων ευρημάτων. Με βάση αυτές τις κατηγορίες, η μαστογραφία εντοπίζει καλοήθεις αλλοιώσεις που δεν χρειάζονται συμπληρωματική εξέταση, ανωμαλίες που πιθανόν να είναι καλοήθεις για τις οποίες συνιστάται παρακολούθηση και ύποπτες αλλοιώσεις που χρειάζονται περαιτέρω έλεγχο.
Ο περαιτέρω έλεγχος συνίσταται στα εξής:
- Η παρακέντηση (δειγματοληψία με τη χρήση λεπτής βελόνας που επιτρέπει μια ανάλυση των κυττάρων)
- Η μικροβιοψία (η οποία πραγματοποιείται με ένα ειδικό αυτόματο πιστολάκι με κόπτουσα βελόνη που επιτρέπει την ιστολογική ανάλυση του όγκου υπό τοπική αναισθησία)·
- Η χειρουργική βιοψία (η οποία επιτρέπει την αφαίρεση και ιστολογική ανάλυση του όγκου υπό γενική αναισθησία)·
- Και τέλος, εδώ και μερικά χρόνια, της μακροβιοψίας μέσω του μαμοτόμου μιας νέας τεχνικής, πραγματοποιούμενης με τοπική αναισθησία.
Τα πλεονεκτήματα του μαμοτόμου
Η τεχνική αυτή είναι πολύ αξιόπιστη και ακριβής (ευαισθησία και ειδικότητα κοντά στο 100 %). Συγκεκριμένα, πριν από την εξέταση γίνεται μια ιατρική επίσκεψη στη διάρκεια της οποίας ο γιατρός μελετάει κατά πόσο η βιοψία αυτή είναι εφικτή και παρέχει πληροφορίες και συστάσεις στην ασθενή (διακοπή των αντιπηκτικών, των αντιφλεγμονωδών κ.ά.). Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, η ασθενής ξαπλώνει μπρούμυτα πάνω σ' ένα τραπέζι ειδικής εξέτασης, με το μαστό να περνάει μέσω ενός ανοίγματος που προβλέπεται για αυτόν το σκοπό (σε περίπτωση ακτινολογικής καθοδήγησης) ή ανάσκελα (σε περίπτωση υπερηχογραφικής καθοδήγησης). Μετά από τοπική αναισθησία και μια μικρή τομή των 3-4χιλ, ο ανιχνευτής εισάγεται μέσα στην επιλεγείσα ζώνη, προκειμένου να κόψει και να απορροφήσει την προς μελέτη περιοχή. Στο τέλος της εξέτασης μπορεί να αφαιρεθεί ένα ογκίδιο με μέγιστο μέγεθος εκείνο ενός δαμάσκηνου. Η εξέταση διαρκεί από 20 έως 40 λεπτά και το μέγεθος της τομής είναι τέτοιο που δεν φαίνεται καμία ουλή. Τοποθετείται μόνον ένας επίδεσμος στο τέλος της εξέτασης, πράγμα που επιτρέπει στην ασθενή να ανακτήσει αμέσως τις δραστηριότητές της. Μια εβδομάδα αργότερα, η ασθενής λαμβάνει τα αποτελέσματα της.
Στην ηλικία κάτω των 40 συνιστάται συχνότερα το υπερηχογράφημα παρά η μαστογραφία
Το υπερηχογράφημα είναι καλύτερο διαγνωστικό εργαλείο απ' ό,τι η μαστογραφία στις γυναίκες κάτω των 40 ετών.
Οι εργασίες, που έγιναν στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, επικεντρώθηκαν σε 1208 γυναίκες ηλικίας 30 έως 39 ετών. Το υπερηχογράφημα βοήθησε στη διάγνωση 22 καρκίνων έναντι 14 με τη μαστογραφία. Η ευαισθησίας του υπερηχογραφήματος είναι 95,7 % και αυτή της μαστογραφίας 60,9 %. Πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στις γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών, το υπερηχογράφημα είναι καταλληλότερο από τη μαστογραφία για την αξιολόγηση ογκιδίων του μαστού. Ενώ η μαστογραφία παραμένει το καλύτερο μας διαγνωστικό εργαλείο στις γυναίκες 40 ετών και πάνω, το υπερηχογράφημα είναι η εξέταση επιλογής για τις γυναίκες κάτω των 40 ετών.
Με τη μελέτη αυτή επιβεβαιώνεται η πρακτική που εφαρμόζεται σήμερα στην Ευρώπη, όπου προτείνεται πρώτα το υπερηχογράφημα στις γυναίκες ηλικίας 30 έως 39 ετών που ψηλαφούν ογκίδια, έχουν πόνους στο μαστό και πυκνό μαζικό αδένα. Ο κίνδυνος κακοήθων όγκων σε αυτή την ηλικία είναι μικρός αλλά υπαρκτός, εκτιμούμενος στο 1,9 % του πληθυσμού.
